اسپیرولینا، جلبک سبز – آبی یا سیانوباکتر، یک ماده غذایی مغذی و چند منظوره با طعمی منحصر به‌فرد و بدون هرگونه محتوای حیوانی است. این جلبک از دهه ۱۹۷۰ میلادی به‌عنوان مکمل غذایی به کشورهایی چون آمریکا آمد اما پیش از آن، قرن‌ها در سایر نقاط جهان مصرف می‌شده است.
اسپیرولینا چیست؟
معمولا مصرف‌کنندگان امروزی، این ماده را به شکل کپسول، قرص و پودر می‌شناسند. مثلا پودر آن را با سبزیجات، آب‌میوه‌ها، اسموتی‌ها و پروتئین‌بارها ترکیب می‌کنند.
این سازواره یکی از قدیمی‌ترین گیاهان زمین است و حدود ۳/۶ میلیارد سال سن دارد. اسپیرولینا و سایر جلبک‌های سبز – آبی به‌عنوان «پل تکاملی» میان گیاهان سبز و سازواره‌هایی مانند باکتری‌ها شناخته می‌شوند و حتی می‌توانند در محیط‌های نامناسب نیز رشد کنند.
قرن‌هاست که انسان‌ها اسپیرولینای باستانی و مغذی را مصرف می‌کنند. مثلا بومیان آفریقا و آمریکای مرکزی این ماده را در وعده‌های اصلی خود می‌خورند و مصرف آن در غذاهای مکزیکی چون تلایودا و تورتیلا رایج است.
جلبک یادشده به‌طور طبیعی در چشمه‌های آب گرم، رودخانه‌ها و دریاچه‌های قلیایی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری چون مکزیک، شرق آفریقا و غرب آسیا رشد می‌کند. در این میان، چین بزرگ‌ترین تولیدکننده تجاری اسپیرولینا است.
گیاه مذکور برای رشد فقط نیاز به آب، دی‌اکسید کربن و نور خورشید دارد. این ماده غذای خود را از طریق فتوسنتز تولید می‌کند و آن را با مواد معدنی موجود در آب تکمیل می‌سازد، از این‌رو اسپیرولینا یک منبع غذایی پر بار، سودمند، مقرون به‌صرفه و پایدار است.
اسپیرولینا چه طعمی دارد؟
نخستین‌بار اسپیرولینا هنگامی در آمریکا محبوبیت یافت که ناسا اعلام کرد جلبک‌ها می‌توانند به‌عنوان غذایی مغذی و چند منظوره برای مصرف انسان در محیط‌های نامناسبی چون فضا رشد کنند.
با توجه به این‌که ماده مذکور عمدتا به‌صورت پودر و کپسول فروخته می‌شود، می‌توان آن را، هم به‌صورت خام و هم پخته مصرف کرد اما طعم هر نوع متفاوت از دیگری است. پودر اسپیرولینای خشک طعمی قوی، خاکی، کمی تلخ و دریایی دارد. حال آن‌که نوع خام آن مانند اسفناچ، خامه‌ای و دارای طعمی خاکی است.
در حالی‌که بسیاری از افراد طعم پودر اسپیرولینا را دوست دارند، می‌توان مزه قوی‌اش را برای سایرین از طریق ترکیب با آب‌میوه‌ها، اسموتی‌ها و شیک‌ها تعدیل کرد. در مقابل، طعم نوع خام این ماده بسیار ملایم‌تر است و در خوردنی‌هایی چون سوپ و نان مصرف دارد.
کتی کولستد (Katie Kohlstedt)، صاحب یک مرکز پرورش اسپیرولینا در مکزیک، می‌گوید: «اگر هنگام مصرف اسپیرولینای تازه چشمان خود را ببندید، حس می‌کنید در حال خوردن ترکیبی از آووکادو و اسفناچ هستید.»
اسپیرولینا چقدر مغذی است؟
در حالی‌که اسپیرولینا دارای تاریخچه‌ای غنی می‌باشد، موفقیت امروزی‌اش مدیون مواد مغذی موجود در آن است. طبق آن‌چه وزارت کشاورزی آمریکا اعلام کرده، هر قاشق چای‌خوری اسپیرولینای خشک حاوی ۱ گرم پروتئین، ۱ گرم کربوهیدرات، ۱/۰۸ میلی‌گرم آهن و ۳۰ میلی‌گرم پتاسیم است.
جنیفر پالیان، متخصص تغذیه و دانشمند مواد غذایی، در مورد اسپیرولینا می‌گوید: «از نظر وزن خشک، پروتئین اسپیرولینا بیش از گیاهان رایجی چون سویا، بادام زمینی و غلات است.» اسپیرولینا می‌تواند تا ۷۰ درصد پروتئین داشته باشد. این در حالی است که میانگین مقدار پروتئین گوشت گاو پخته و بدون چربی حداکثر ۲۶ درصد و این میزان برای حبوبات ۳۰ درصد می‌باشد. علاوه بر این، کیفیت محتوای پروتئینی جلبک یادشده نیز بسیار بالاست و تمام اسیدهای آمینه ضروری را دارد.
جدای از پروتئین، یک قاشق چای‌خوری اسپیرولینا حاوی مقداری تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و مس، همچنین کمی منیزیم، منگنز و اسیدهای چرب امگا ۶ و امگا ۳ است. یک قاشق چای‌خوری اسپیرولینا تنها ۵ کالری انرژی دارد و معمولا کلسترول و سدیم ندارد.
سایر خواص اسپیرولینا
پالیان می‌گوید اسپیرولینا مزایای دیگری نیز دارد که برگرفته از ترکیبات آنتی‌اکسیدان و زیست‌فعال موجود در آن است. برخی تحقیقات نشان می‌دهند این ترکیبات می‌توانند محافظ سلول‌های انسان باشند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی را کاهش دهند.
وی می‌گوید این جلبک سرشار از رنگدانه‌هایی چون کلروفیل، زانتوفیل، بتاکاروتن و غیره است که هرکدام مزایای خاص خود را دارند. مثلا بتاکاروتن در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نیز نشان داد کلروفیل و مشتقات آن خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد سرطان و ضد چاقی دارند.
آیا واقعا اسپیرولینا برای شما مفید است؟
در حال حاضر، بسیاری از مطالعات اسپیرولینا را سودمند می‌دانند. در این میان می‌توان به تحقیقی که اخیرا انجام شده اشاره کرد که نشان می‌دهد این جلبک نه‌تنها هیچ خطری برای سلامت ندارد، بلکه برای قلب نیز مفید است و خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد. سایر پژوهش‌ها نیز ثابت کرده‌اند مصرف گیاه یادشده می‌تواند با تقلیل فشار و چربی خون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کم‌تر کند.
پالیان می‌گوید مطالعاتی وجود دارند که نشان می‌دهند اسپیرولینا قادر است حساسیت به انسولین و التهاب را کاهش دهد. تحقیقی دیگر همچنین مصرف اسپیرولینا را با حفظ سلامت میکروبیوم روده و عملکرد دستگاه ایمنی، خصوصا هنگام بالا رفتن سن، مرتبط می‌داند. این جلبک با حفاظت از بدن در برابر تنش اکسایشی می‌تواند از بروز آلزایمر و پارکینسون پیشگیری کند.
برگرفته از plantbasednews.org